مبتلایان به اختلال شخصیت خودشیفته می‌توانند خطرات جدی برای افرادی که با آنها در ارتباطند داشته باشند. فقدان همدلی و تمرکز بیش از حد بر خود میتواند منجر به اختلال در روابط اجتماعی و بین فردی شود.
وقتی شبکه‌های اجتماعی بخصوص اکسپلور اینستاگرام رو که باز می‌کنید به پست هایی برمیخورید که در مورد "ویژگی‌های فرد خودشیفته"، "نحوه برخورد با همسر خودشیفته" و کلا خصوصیات اخلاقی و شخصیتی افراد خودشیفته توضیح داده و از اونجایی که در یک پست اینستاگرامی نمیشه در مورد اختلالات روانپزشکی بطور کامل و جامع و اصولی توضیح داد باعث میشه اینگونه مطالب خیلی سطحی، با اشاره مختصر و بدون توضیح علمی در مورد خودشیفتگی باشن که باعث سوءبرداشت و تفسیرهای اشتباه مخاطب میشه. بطوریکه آدم با مطالعه اینگونه پست‌های اینستاگرامی با هر کسی که برخورد میکنه ویژگی‌های خودشیفتگی رو توش میبینه و بهشون برچسب خودشیفتگی میزنه!
بخاطر همین تصمیم گرفتم این مقاله رو بنویسم و با پرداختن کامل به اختلال شخصیت خودشیفته، از هرگونه سوءبرداشت و برچسب زدن جلوگیری کنم. مطمئنم که به درد همتون میخوره.
🌀اختلال شخصیت خودشیفته
(Narcissistic Personality Disorder - NPD)
اختلالی که در آن فرد یک الگوی فراگیر از خودبزرگ‌بینی (در تصورات یا رفتار)، نیاز به تحسین و فقدان همدلی دارد.
📝علائم اختلال شخصیت خودشیفته:
✅ خودبزرگ‌بینی (Grandiosity):
احساس میکنند آدم بسیار مهمی هستند و از جهاتی نظیر ندارند. اما در پشت این احساسات، عزت نفس شکننده ای دارند و حتی نسبت به انتقادهای جزئی هم آسیب پذیرند.
✅ نیاز به تحسین:
مکررا با احساس موفقیت، قدرت، درخشندگی، زیبایی یا عشق ایده‌آل مشغول است. بشدت دنبال این هست که از طرف دیگران تأیید شود و مورد تحسین قرار بگیرد ولی خودش نه تنها کسی را تأیید و تحسین نمیکند، بلکه خیلی هم تمایل به تخریب و تحقیر دیگران دارد.
✅ استفاده از دیگران:
انتظار غیرمنطقی در تعامل با دیگران برای دستیابی به اهداف خود.
✅ فقدان همدلی:
به شناخت یا شناسایی احساسات و نیازهای دیگران اعتقادی ندارد.
رفتارهای مغرورانه و متکبرانه دارد.
📎ویژگی‌های مرتبط:
❇️ حساسیت به انتقاد: افراد مبتلا به NPD نسبت به انتقاد بسیار حساس هستند و تحمل کمترین انتقاد را ندارند و بشدت دچار برآشفتگی میشوند و شروع میکنند به تخریب و تحقیر طرف مقابل بطوریکه طرف مقابل چاره‌ای جز کوتاه آمدن و پذیرفتن اشتباه ندارند.
❇️ مشکل در روابط: این افراد در حفظ روابط پایدار مشکل دارند، زیرا اغلب از دیگران سوءاستفاده میکنند و فاقد همدلی هستند. چون خودشان را لایق توجه و احترام زیادی میدانند، براحتی وارد روابط متعدد میشوند تا بطور مداوم و بی‌انتها، این توجه و احترام را دریافت کنند و بخاطر همین احتمال خیانت در رابطه با این افراد زیاد است.
❇️ احساس استحقاق: با این ادعا که همیشه حق با آنهاست به سادگی از قوانین سرپیچی میکنند.
خیلی دوست دارند قاعده و قانون وضع کنند و مدام "باید و نباید" توی حرف‌هایشان دارند تا بتوانند هرکاری دلشان میخواهد انجام بدهند و آزادی عمل داشته باشند، منتها این قوانین را فقط باید طرف مقابلشان رعایت کند، نه خودشان! بطور مثال فقط شما باید به خانواده ایشان احترام بذارید، شما باید حواستان باشد اشتباه نکنید، شما باید در انتخاب دوستانتان تجدیدنظر کنید ولی خودشان چنین قواعدی را رعایت نمیکنند.
❇️ حسادت: یا اغلب به دیگران حسادت میکند یا معتقد است دیگران به او حسادت میکنند.
❇️ مغرور و متکبر: رفتار آنها معمولاً مغرورانه، متکبرانه و خودنما است.
🔹۳ ویژگی بشدت آسیب‌زننده:
۱- عدم مسئولیت پذیری: شخص مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، اشتباهاتش را نمیپذیرد و با هزار دلیل و بهانه، اشتباهاتش را توجیه میکند.
۲- عدم پشیمونی واقعی:
در حالت عادی، افراد بعد از اشتباه کردن واقعا پشیمان میشوند. در حالیکه افراد خودشیفته، اگر هم ابراز پشیمانی کنند بخاطر نیازها و اهداف خودخواهانه‌ی خودشان است، نه بخاطر اینکه پذیرفته‌اند که اشتباه کرده‌اند. چون بعد مدتی دوباره اشتباه خودشان را تکرار میکنند.
۳- عدم تمایل به ترمیم رابطه:
در حالت عادی، وقتی کسی توی رابطه‌اش با آدم‌های نزدیک مرتکب اشتباهی میشود، درصدد جبرانش برمی‌آید، نه اینکه مسئولیت اشتباهات خود را نپذیرد و انتظار داشته باشد بقیه برای عذرخواهی و ابراز پشیمانی و جبران، پیشقدم شوند! تعریف جبران: یعنی وقتی من رفتاری بروز میدهم که به طرف مقابلم آسیب می‌رسانم، وظیفه اخلاقی‌ام بعنوان یک انسان سالم، حکم میکند که اشتباهم را جبران کنم و به طرف مقابلم این اطمینان را بدهم که دیگر چنین اشتباهی نخواهم کرد.
📍اابته ما با یک پدیده‌ی دیگه هم مواجه هستیم تحت عنوان "تیپ شخصیتی خودشیفته" که کاملا متفاوت از "اختلال شخصیت خودشیفته" هست و خیلی مهم است که بتوانیم این دو را از یکدیگر افتراق بدهیم. تفاوت‌های این دو اینجور است که "تیپ شخصیتی خودشیفته"، برخلاف "اختلال شخصیت خودشیفته"، میتواند تطابق‌پذیری خود با انتظارات اطرافیان را مدیریت کند. در عین اینکه به تحسین و تأیید دیگران احتیاج دارد ولی به روابطش آسیب نمیزند. میتواند با بقیه همدلی کند و برای تفاوت‌هایشان احترام قائل است. گاهی وقت‌ها نسبت به انتقاد حساس است ولی در کل پذیرش انتقاد دارد و از آن استفاده میکند. روابط سالم و متقابلی دارد که بیشتر بر پایه‌ی رقابت و برتری است ولی سوءاستفاده‌گری و کنترل‌گری و تخریب ندارد.
🖌علل و بروز این اختلال:
📍آسیب‌های دوران کودکی: سوء استفاده، غفلت، یا از دست دادن والدین.
📍روابط والد-کودک: والدینی که بیش از حد از فرزند خود تحسین میکنند یا برعکس، انتقاد بیش از حد میکنند.
📍ژنتیک: سابقه خانوادگی اختلالات شخصیتی ممکن است خطر را افزایش دهد.
درمان:
💭 روان تحلیلی (Psychoanalytic Therapy): بررسی ریشه‌های ناخودآگاه مشکلات در روابط و الگوهای رفتاری
💬 شناختی رفتاری (CBT): به شناسایی و تغییر الگوهای فکری و رفتاری ناسالم
🗯️گروه‌درمانی: یادگیری تعامل با دیگران و مهارت‌های اجتماعی
💊دارو درمانی: دارو درمانی به طور مستقیم برای NPD استفاده نمی‌شود، اما داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب ممکن است برای درمان علائم همراه، مانند افسردگی یا اضطراب، تجویز شوند.
📢همواره درمان بیماران مبتلا به اختلال شخصیت با چالش‌های فراوان مواجه است چرا که مشخصه‌ی اصلی این بیماران نداشتن بینش در خصوص علائم‌شان است.
✍️تشخیص NPD باید توسط یک متخصص روانپزشکی یا روانشناسی بالینی انجام میشود.
“مبتلایان به اختلال شخصیت خودشیفته می‌توانند خطرات جدی برای افرادی که با آنها در ارتباطند داشته باشند. فقدان همدلی و تمرکز بیش از حد بر خود میتواند منجر به اختلال در روابط اجتماعی و بین فردی شود”
خب دوستان! امیدوارم با مطالعه این مقاله بتونید نگاه جدیدی به موضوع "خودشیفتگی" برسید و با دقت بیشتری نشانه‌های این اختلال مهم شخصیتی رو تشخیص بدید و از هرگونه برچسب زدن غیرمنصفانه به خودتون و دیگران خودداری کنید.