اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder) یک اختلال مزمن روانپزشکی است که با نوسانات شدید در خلق و خو، انرژی، تفکر و رفتار شناخته می‌شود.
این نوسانات فراتر از تغییرات طبیعی هستند که می‌توانند به طور قابل توجهی عملکرد فرد را در زمینه‌های مختلف زندگی تحت تاثیر قرار دهند.
✅دیدگاه زیستی:
عدم تعادل در سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی مهم در مغز
✔️نوراپی‌نفرین (Norepinephrine) در تنظیم خلق و خو، انرژی و انگیزه نقش دارد. افزایش بیش از حد آن می‌تواند منجر به حالت شیدایی شود.
✔️سروتونین (Serotonin) در تنظیم خلق و خو، خواب، اشتها و رفتار نقش دارد. کاهش آن می‌تواند منجر به افسردگی شود.
✔️دوپامین (Dopamine) در پاداش، انگیزه و لذت نقش دارد. در حالت شیدایی، سطح دوپامین ممکن است افزایش یابد.
✅ساختار مغز:
✔️آمیگدال (Amygdala): در پردازش احساسات، به ویژه ترس و اضطراب، نقش دارد.
✔️هیپوکامپ (Hippocampus): در حافظه و یادگیری نقش دارد.
✔️قشر جلویی مغز (Prefrontal Cortex): در تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و تنظیم احساسات نقش دارد.
✅ژنتیک:
اختلال دوقطبی یک اختلال ژنتیکی است، به این معنی که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد آن دارند.
افرادی که سابقه خانوادگی اختلال دوقطبی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند.
هنوز ژن‌های خاصی که به طور مستقیم مسئول ایجاد اختلال دوقطبی باشند، شناسایی نشده‌اند، اما تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.
☑️انواع اختلال دوقطبی:
✔️اختلال دوقطبی نوع I: با دوره‌های شیدایی کامل مشخص می‌شود که ممکن است با دوره‌های افسردگی همراه باشد یا نباشد. دوره‌های شیدایی معمولاً شدید هستند و می‌توانند منجر به بستری شدن در بیمارستان شوند.
✔️اختلال دوقطبی نوع II: با دوره‌های هیپومانیا (شیدایی خفیف‌تر) و دوره‌های افسردگی مشخص می‌شود. دوره‌های هیپومانیا معمولاً به اندازه دوره‌های شیدایی در اختلال دوقطبی نوع I شدید نیستند و ممکن است منجر به بستری شدن در بیمارستان نشوند.
✔️اختلال سیکلوتایمی (Cyclothymic Disorder):یک نوع خفیف‌تر از اختلال دوقطبی است که با نوسانات خلقی مزمن (حداقل دو سال) مشخص می‌شود که به اندازه دوره‌های شیدایی یا افسردگی کامل نیستند.
✅علائم و نشانه‌ها:
علائم و نشانه‌های اختلال دوقطبی بسته به نوع اختلال و فاز خلقی (شیدایی یا افسردگی) متفاوت است.
✔️علائم شیدایی:
خلق بالا، تحریک‌پذیری یا سرخوشی غیرطبیعی
افزایش انرژی و فعالیت
کاهش نیاز به خواب
افکار سریع و پرش افکار
صحبت کردن زیاد و سریع
احساس خودبزرگ‌بینی
رفتارهای پرخطر (مانند خرج کردن بی‌رویه، روابط جنسی پرخطر، سرمایه‌گذاری‌های مالی غیرمنطقی)
✔️علائم افسردگی:
خلق پایین، غمگینی یا ناامیدی
از دست دادن علاقه یا لذت به فعالیت‌ها
تغییرات در اشتها یا وزن
مشکل در خوابیدن یا خوابیدن بیش از حد
خستگی و کمبود انرژی
مشکل در تمرکز
احساس گناه یا بی‌ارزشی
افکار مربوط به مرگ یا خودکشی
درمان:
اختلال دوقطبی یک اختلال قابل درمان است. درمان معمولاً شامل ترکیبی از موارد زیر است:
💊داروها: داروهای تثبیت کننده خلق (مانند لیتیوم، والپروات، لاموتریژین) و داروهای ضد روان پریشی (مانند کوئتیاپین، ریسپریدون) می‌توانند به کنترل نوسانات خلقی کمک کنند.
💭 روان‌درمانی: درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان بین فردی و ریتم اجتماعی (IPSRT) می‌توانند به افراد کمک کنند تا مهارت‌های مقابله‌ای را یاد بگیرند و روابط خود را بهبود بخشند.
تغییر سبک زندگی: خواب کافی، رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌توانند به مدیریت علائم کمک کنند.
✍️تشخیص و درمان زودهنگام اختلال دوقطبی می‌تواند به بهبود پیش‌آگهی کمک کند.
✔️طور منظم با یک روانپزشک
✔️روانشناس ملاقات کنند.
مصرف منظم داروها
✔️حمایت خانواده
نقش مهمی در بهبودی این اختلال دارد.